ms. Wilhelm Gustloff

ms. Wilhelm Gustloff.

De Wilhelm Gustloff was een Duits passagiersschip van de nationaalsocialistische organisatie Kraft durch Freude (KdF). Het schip was genoemd naar Wilhelm Gustloff, de vermoorde Duitse leider van de Zwitserse nazipartij. De ondergang van de Wilhelm Gustloff op 30 januari 1945 is de grootste scheepsramp uit de geschiedenis.

De Wilhelm Gustloff werd gebouwd door Blohm & Voss en werd op 5 mei 1937 in aanwezigheid van Adolf Hitler te water gelaten als cruiseschip voor de organisatie Kraft durch Freude. Tussen 1937 en 1939 was het voor dit doel in gebruik. In 1939 na het einde van de Spaanse Burgeroorlog voerde de Wilhelm Gustloff het Condorlegioen terug van Vigo in Spanje naar Hamburg in Duitsland. In 1939 en 1940 werd het vaartuig ingezet alshospitaalschip. Daarna diende het gedurende het grootste deel van de Tweede Wereldoorlog als onderkomen voor U-boot bemanningen in de haven van Gotenhafen.

Onder dreiging van het oprukkende Rode Leger kreeg de Wilhelm Gustloff de taak om vluchtelingen en gewonde Duitse soldaten uit Oost-Pruisen te evacueren naar de Duitse havenstad Kiel. Het schip werd voor die opdracht uitgerust met luchtafweergeschut en het rode kruis op de schouw werd verwijderd. Op 30 januari 1945 vertrok het schip vanuit de haven van Gotenhafen. Militair commandant Wilhelm Zahn wilde de kans op een aanval door een onderzeeër verkleinen en adviseerde kapitein Friedrich Petersen om dicht bij de kust te blijven, in ondiep water, en geen navigatieverlichting te voeren. Petersen zette echter koers naar diep water, en liet de navigatieverlichting inschakelen toen bleek dat een Duits konvooi van mijnenvegers onderweg was. Diezelfde avond werd de Wilhelm Gustloff ontdekt door de sovjetonderzeeboot S-13, die het schip op 30 kilometer voor de Oostzeekust tussen Großendorf en Leba met drie torpedo's trof. De Wilhelm Gustloff zonk in minder dan een uur.

Hoeveel passagiers er aan boord waren, is niet exact bekend. Naar schatting waren er in ieder geval 50% meer mensen aan boord dan het aantal waarvoor capaciteit in de reddingsboten beschikbaar was.

Als gevolg van de torpedo-explosies ontstond er paniek aan boord. Veel mensen kwamen terecht in het koude water van de Oostzee. Met een watertemperatuur van omstreeks 4°C en een luchttemperatuur van onder de -10°C waren de kansen op overleving gering. Slechts enkele reddingsboten werden met succes in het water neergelaten. De overlevenden, onder wie Zahn en Petersen, werden opgepikt door Duitse schepen die zich in de nabijheid bevonden. Naar het optreden van Zahn stelde de Kriegsmarine een officieel onderzoek in, dat echter niet meer kon worden afgerond door de ineenstorting van het naziregime.

Van de duizenden vluchtelingen en meer dan duizend soldaten en zeelieden aan boord overleefden er slechts 1239 personen de ramp (volgens andere bronnen 966). Die werden door Duitse schepen opgepikt. De meest recente en geaccepteerde schatting gaat uit van ruim 9000 slachtoffers. Daarmee is de ondergang van de Wilhelm Gustloff de grootste scheepsramp in de geschiedenis, in termen van slachtoffers afkomstig van één vaartuig.

Het schip zonk op 55º 07' noorderbreedte en 17º 41' oosterlengte. Deze locatie is een officieel oorlogsmonument en is verboden gebied voor duikers en scheepsbergers.